Ludzie na Przyczółku

Słoneczny dzień na Przyczółku Grochowskim. Żółte elewacje odbijają słońce, śnieg się topi, kapie z dachów. Na górce koło szkoły dzieciaki jeżdżą na sankach.

foto:bloki_to_myAle nawet przypadkowy przechodzień od pierwszego wejrzenia wie, że to miejsce jest szczególne. Wzdłuż całego domu ciągną się galerie. Pod nimi na poziomie chodnika wije się korytarz. Prosto z niego wchodzi się do mieszkań. Blok ma prawie 2 kilometry długości. Korytarz zakręca 22 razy.

Przyczółek Grochowski zaprojektowali Zofia i Oskar Hansenowie. Filip Springer napisał o nich książkę Zaczyn i zamieszkał w zaprojektowanym przez nich galeriowcu.

foto:bloki_to_my

Filip Springer:

Do czego muszę tu przywyknąć:

Żeby zimą uważać na schodach. Na klatkach nie ma kaloryferów. Jak pada śnieg, to w środku jest lodowisko. Człowiek się ślizga, leci półpiętra i wali głową w skrzynki pocztowe na dole. Zbieranie się z podłogi nigdy nie odbywa się z godnością, akurat zjawi się starsza pani, załamie ręce i powie, żeby bardziej uważać i że tu miało być kiedyś więzienie, dlatego tak zimno na schodach. Już trzy razy mi tak mówiła. 

Że jak pada, to na Przyczółku huczy tak, jakby lało. Rynny biegną wewnątrz betonowych korytarzy, dźwięk płynącej wody odbija się od ścian. Idąc galerią, można sobie wtedy wyobrażać, że się mieszka nad potokiem. Albo w kanale. Każdy pewnie wyobraża sobie coś innego.

foto:bloki_to_myŻe ludzie na Przyczółku dzielą się na tych, co przez okno w kuchni widzą drzewa, i tych, co widzą ciemność. Ja należałbym do tych drugich, ale nie mam nawet okna. M., od którego wynajmuję mieszkanie, zamurował je jakiś czas temu. Mówi, że było niepotrzebne.

Że słyszę sąsiadów. Na dole dwa psy. Całymi dniami siedzą same. Ten większy woli szczekać, ten mniejszy jakby wyje. Oba raczej białe. Na oczy ich nie widziałem, ale tak je sobie wyobrażam. Robią sobie przerwy na dwie, trzy minuty, może im zasycha w gardłach. Potem znów zaczynają. U góry jest jeszcze miłośnik techno. I latem ten gość, co parkuje pod moimi oknami i rozmawia w samochodzie przez telefon za pomocą zestawu głośnomówiącego. Człowieku w czarnym oplu – wiem, jak próbujesz unikać płacenia podatków, a wcale wiedzieć nie chciałem!

Że po gości muszę wychodzić na parking albo przystanek. Mówią, że trafią, ale nigdy nie trafiają. Dzwonią potem i mówią – „Stoję pod twoimi drzwiami”. Oczywiście wychodzę, a ich nie ma. W takich sytuacjach najlepiej jest ich poprosić, żeby zapukali do tamtych drzwi i zapytali, gdzie są. Ludzie na Przyczółku są przyzwyczajeni. Pokierują pod dobry adres.

Że jak kogoś już tu prowadzę, to muszę tłumaczyć, że to osiedle naprawdę jest wyjątkowe.

Że mało kto mi wierzy.

Żeby nie patrzeć w oczy temu łysemu, który często stoi pod sklepem, bo drugi raz może mi nie uwierzyć, że jestem Anglikiem.

Żeby nie zerkać z galerii ludziom do mieszkań, bo można usłyszeć wiąchę (trudne, bo ja lubię tak zerkać).

Muszę też zacząć pytać o piękno. Zwłaszcza ludzi, którzy znali Hansenów. Ciągle o tym zapominam, a czasami po prostu nie mam odwagi. A chciałbym znać odpowiedź na pytanie:  czy Zofię i Oskara Hansenów obchodziło piękno?

Ludzie na Przyczółku mówią, że to pytanie jest ważne.       

Filip Springer, Zaczyn. O Zofii i Oskarze Hansenach, Wydawnictwo Karakter, Kraków – Warszawa 2013, s. 59-60.foto:bloki_to_my

 

POZIOME PASKI POSZERZAJĄ

Kolorowanie ogromnych płaszczyzn elewacji wymknęło się spod kontroli. Filip Springer w swojej ostatniej książce Wanna z kolumnadą* opisuje „pasteolozę” jak chorobę. Fakt, że decyzje o kolorach zapadają na zebraniach wspólnot mieszkaniowych szkodzi krajobrazowi.

Kolorami modernistów, którzy wymyślili wielkie bloki, była biel i szarość. Uważali, że wielkie domy dominują w przestrzeni na tyle, że dodawanie do nich silnych akcentów kolorystycznych byłoby już wizualnym barbarzyństwem. Wielka elewacja miała być jedynie tłem dla życia osiedla, a nie jego głównym elementem. Rozumieli to w większości projektanci polskich blokowisk, zapomnieli ci, którym przyszło te osiedla modernizować.

foto:bloki_to_myKierownik administracji jednego z osiedli w Rzeszowie:

– Na naszym osiedlu dominuje kolorystyka pastelowa. To jest kolor ciepły, przyjazny dla człowieka, miły. Proponują nam go architekci, my konsultujemy z radami osiedli. Sprzeciwów jak do tej pory nie było. Trudno, proszę pana, znaleźć kogoś, komu by się to nie podobało.

Ludzie odreagowują szare lata. Oswajają najbliższą przestrzeń. Trzeba być optymistą, by starać się nadać sympatyczny wygląd blokowi. Trzeba być optymistą i mieć małą wyobraźnię.

Po obu stronach ulicy Modzelewskiego ciągną się bloki – dokładnie dwa. Chodzi o ten odcinek między al. Lotników a Wilanowską, na warszawskim Służewcu.

foto:bloki_to_my

foto:bloki_to_myJeden blok cały pomalowany jest na żółto. Drugi każdą klatkę ma w innym kolorze. Jaka jest między nimi różnica? Czy któryś z nich wydaje się krótszy? A może mniejszy? Czy żółty zlewa się w jedną wielką masę? Jakie złudzenia optyczne działają, gdy patrzymy na te kolosy? Różnokolorowe klatki miały chyba podzielić blok na kilka mniejszych jednostek. Kolorowy blok to reprodukujący się w nieskończoność szereg segmentów.

A kolory, oprócz walorów estetycznych, mają przecież funkcję użyteczną. „(…) malunki ułatwiają orientację w przestrzeni.”

No właśnie… to które okno jest twoje?

* Filip Springer, Wanna z kolumnadą, Reportaże o polskiej przestrzeni,

Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2013